بنا بر اعلام سازمان جهانی هواشناسی با استناد بر پنج مرجع معتبر و رسمی جمع آوری داده های هواشناسی در دنیا ، سال  2020 با شکستن رکورد  2016  یکی از سه سال گرمی است که تا کنون ثبت شده است حتی رخ دادن پدیده اقلیمی لانینا که پیامدش سرمای هواست  تنها  روزهای پایانی سال را تحت تاثیر قرار داد.  هر پنج مرجع نامبرده مورد تایید سازمان جهانی هواشناسی اتفاق نظر دارند که  سالهای 2011 تا 2020 به عنوان  گرم ترین دهه شناخته شده است که پیامد ادامه روند مداوم تغییرات اقلیمی است. این  روند گرم شدن  از سال 2015 آغاز و در سالهای 2016، 2019 و 2020 به اوج خود رسید. وقتی میانگین دمایی کره زمین در این سه سال را  با مقادیر مشابه آن در سالهای پیش از صنعتی شدن (1850 تا 1900) مقایسه می کنیم تفاوت آن بسیار ناچیز به نظر می رسد، چیزی حدود 1/2 درجه سانتیگراد.

تایید سال 2020 از سوی سازمان جهانی هواشناسی به عنوان یکی از گرمترین سالهای ثبت شده تا کنون تلنگری است جدی بر سرعت بی وقفه تغییرات اقلیمی که باعث نابودی حیات و روند زندگی بر روی زمین خواهد بود. وقتی تنها با  1/2 درجه سانتیگراد اختلاف دما شاهد ناهنجاری های  آب و هوایی در تمام مناطق و قاره ها هستیم پس تا پایان قرن پیش رو که شاهد افزایش فاجعه بار دما بین 3 تا 5 درجه سانتیگراد خواهیم بود چه بر سر زمین می آید. به گفته آنتونی گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد " آشتی با طبیعت مسئولیتی است که برای قرن 21 برای ما تعریف شده است و بایستی اولویت اول همه انسانها باشد فارغ از اینکه  در کجای کره خاکی زندگی می کنیم ."

طبق گفته دبیرکل سازمان جهانی هواشناسی پروفسور پتری تالاس "علی رغم وقوع پدیده لانینا که بطور موقتی باعث بروز سرمای هوا می شود.،شاهد  گرمای استثنایی سال 2020 بودیم و نکته قابل توجه اینکه عملا دمای هوا در سال 2020 هم تراز سال 2016 ای است که یکی از گرم ترین  ال نینو ها را تجربه کردیم. پس به روشنی پیداست که  تغییرات اقلیمی ناشی از فعالیت بشر به اندازه نیروی طبیعت قدرتمند است." به گفته وی طبقه بندی سالیانه دما تنها بخش کوچکی از روند دمایی بلند مدت را نشان می دهد. از ابتدای سال 1980 هرچه به پیش رفته ایم دهه ها گرمتر و گرمتر شده اند . گازهای گرماگیر جو و  در راس آنها دی اکسید کربن دلیل اصلی وقوع گرمایش زمین هستند.

انتظار می رود  رخ داد لانینا که در پایان سال 2020 آغاز شده بود  تا اواسط سال جاری نیز ادامه پیدا کند و اصولا اثر  پدیده های ال نینو و لانینا سال بعد محسوس خواهد بود و چه بسا با توجه به وقوع لانینای 2020 میانگین دمایی 2021 موقتا روند نزولی بگیرد نتیجه ای که تا پایان سال مشخص خواهد شد.

گرما و آتش سوزی های مداوم در سیبری و کاهش میزان یخ های قطب شمال، همچنین شکسته شدن رکورد طوفانهای فصلی اقیانوس اطلس  از اتفاقات چشمگیر سال 2020 بود.

باید به یاد داشته باشیم که دمای هوا تنها یکی از پارامترهای تغییر اقلیم است. تراکم گازهای گلخانه ای، دمای آب اقیانوس ها، PH آب اقیانوس ها، میانگین سطح متوسط آب دریاها، حجم توده های یخ روی زمین، میزان یخ دریا و مقادیر حدی از دیگر فاکتورهای شناسایی تغییرات اقلیمی بر روی کره زمین هستند.

مراکز بین المللی استخراج داده های هواشناسی

سازمان جهانی هواشناسی به داده هایی استناد می کند که ماهیانه در کلیه ایستگاههای هواشناسی سطح زمین و کشتی ها و شناورهای شبکه دریایی  سنجش و توسط مرکز  (NOAA)  مرکز ملی هواشناسی و اقیانوس شناسی ایالت متحده  پردازش می شود. سایر سازمان هایی که در این زمینه همکاری و فعالیت می کنند عبارتند از (NASA GISS) موسسه گودارد ناسا برای مطالعات فضایی، همچنین (HadCRUT) مرکز هادلی هواشناسی انگلستان . مرکز اروپایی پیش بینی میان مقیاس وضع هوا و مرکز تغییر اقلیم کاپرنیکوس برای داده های Reanalysis دوباره کاوی شده و آژانس هواشناسی ژاپن (JMA) . این پنج موسسه مراجع رسمی و قابل استناد سازمان جهانی هواشناسی هستند.

داده های دوباره کاوی شده (Reanalysis) این امکان را مهیا می کند  که تخمین دمایی مناسبی برای مناطقی مثل قطب ها که حتی سنجش مستقیم دما امکان پذیر نیست صورت گیرد. دوباره کاوی در واقع تلفیق میلیون ها  داده واقعی از ایستگاه های زمینی و دریایی با داده های ماهواره و خروجی مدل های هواشناسی است .

ناسا و مرکز اروپایی تغییر اقلیم کاپرنیکوس تخمین زده اند که سال 2020 و  2016 بطور مشترک گرمترین سالهایی بوده اند که تا کنون ثبت شده است. در حالی که در رده بندی دمایی که توسط موسسات NOAA  و HadCRUT انجام شد سال 2020 پس از سال 2016 قرار گرفته است. و آژانس هواشناسی ژاپن(JMA)  به سال 2020 عنوان سومین سال گرم را داده است. بنا بر اعلام سازمان جهانی هواشناسی ، این تفاوت ها ناشی از خطاهای حدی محاسباتی میانگین دمای کره زمین است.

در حال حاضر مرکز HadCRUT مجموعه داده های خود را بطور چشمگیری ارتقا داده است . این ارتقا شامل پوشش بهتر مناطق داده برداری و ذخیره آن است. مناطقی مثل قطب شمال که به سرعت در حال گرم شدن است. این مساله تخمین دقیق تری را درخصوص تغییرات دمایی به ما می دهد. اکنون کارشناسان  HadCRUT با قطعیت بیشتری هم رای با سایر مراکز نامبرده بر این باورند که دمای هوا در  دهه های اخیر به آرامی رو به گرمتر شدن است . این تخمین نسبت به کل دوره زمانی که دمای هوا بر روی زمین ثبت می شد یعنی  از سال 1850 است.

پروژه های آتی

در ماه مارس 2021 مقدار نهایی میانگین دمای سال 2020 بصورت رسمی توسط سازمان جهانی هواشناسی اعلام می گردد. بر اساس معاهده پاریس بایستی روند افزایش دما بین 1/5 درجه سانتیگراد( از زمان پیش از صنعتی شدن) تا 2 درجه سانتیگراد حفظ شود.اگر افزایش دمایی 1/2 درجه دمایی بیش از سالهای پیش از صنعتی شدن حفظ می شد به سال 2020 که می رسیدیم این افزایش دما در پایین ترین حد مورد انتظار بود. بر اساس اعلام مرکز هواشناسی انگلستان وابسته به سازمان جهانی هواشناسی  در حال حاضر دست کم 20 درصد احتمال افزایش 1/5 درجه ای دمای میانگین تا سال 2024 وجود دارد.

این مرکز هواشناسی که سالانه دمای میانگین جهانی را پیش بینی می کند اعلام کرده است که با وجود پدیده سرد کننده لانینا که در سال بعد از روی دادن شدیدترین تاثیر خود را بجای می گذارد – یعنی سال 2021 – کره زمین پای به گرمترین سالهای پیش روی خواهد گذاشت.

منبع خبر

https://public.wmo.int/en/media/press-release/2020-was-one-of-three-warmest-years-record

ترجمه : منا نحوی – اداره فن آوری اطلاعات و ارتباطات هواشناسی اداره کل هواشناسی استان هرمزگان